ระดับชั้นเรียน: ป.4 ม.3
กำหนดเวลา: 2 ชั่วโมง
วัตถุประสงค์: เพื่อประดิษฐ์แผนที่ดาววงกลมเพื่อใช้ในการดูดาว
วัสดุอุปกรณ์:
1.
กระดาษขนาด A4 หนา 180 แกรม (หรือหนากว่า) จำนวน 2 แผ่น
2.
สติกเกอร์ใสขนาด A4 จำนวน 3 แผ่น
3.
แผ่นใสขนาด 11.5 x 15 cm จำนวน 1 แผ่น
4.
ไม้บรรทัดยาว 30 cm จำนวน 1 อัน
5.
ตาไก่ทองเหลือง 1 อัน
6.
กระดาษแข็ง หรือแผ่นรองตัด 1 แผ่น
7.
มีด, กรรไกร, กาวยาง หรือเทปกาว 2 หน้า
8.
ค้อน
ภาพที่
1 แผ่นแผนที่
คลิกที่นี่เพื่อดาวน์โหลด
ภาพที่ 2 แผ่นขอบฟ้า
ภาพที่
3 แผ่นเส้นกริด
1.
พิมพ์รูปแผ่นแผนที่ และแผ่นขอบฟ้า ลงบนกระดาษหนา ขนาด A4 ทั้งสองแผ่น |
2.
นำสติกเกอร์ใสเคลือบกระดาษ A4 ที่พิมพ์แล้วทั้งสองแผ่น โดยเคลือบแผนที่ดาวทั้งด้านหน้าและด้านหลัง
แต่เคลือบแผ่นขอบฟ้าเฉพาะด้านหน้า โดยใช้ไม้บรรทัดรีดสติกเกอร์
บนแผ่นรองตัดหรือกระดาษแข็ง |
3.
ใช้กรรไกร หรือมีดตัดขอบของแผนที่ดาว และแผ่นขอบฟ้า ทั้ง 2 แผ่น |
4.
นำแผ่นขอบฟ้ามาทากาว หรือติดกาวสองหน้า ที่ขอบของด้านหลังของบริเวณที่ต้องตัดออก
เพื่อติดแผ่นเส้นกริด (ภาพที่ 3) และตัดแผ่นใสในส่วนที่ยื่นเกินแผ่นขอบฟ้าออกมา |
5.
ใช้มีดเจาะรู ให้ทะลุจุดศูนย์กลางของแผ่นขอบฟ้า และแผ่นแผนที่ |
6.
ใช้มีดกรีดกระดาษ เพื่อตัดกระดาษบริเวณท้องฟ้าของแผ่นขอบฟ้าออก
แต่ไม่ควรกรีดแรงจนทำให้แผ่นใสด้านล่างทะลุ |
7.
นำแผ่นแผนที่ และแผ่นขอบฟ้าที่ตัดแล้วมาประกบกัน โดยให้รูตรงจุดศูนย์กลางตรงกัน
แล้วนำตาไก่อุดตรงรู ใช้ค้อนตีให้แน่น |
8.
ทดสอบการใช้งานโดยการหมุนแผ่นบน และแผ่นล่างสวนทางกันให้คล่อง
แล้วนำไปทดลองดูดาวได้เลย |
ภาพที่
4 แผนที่ดาววงกลม
วิธีใช้งาน
ตั้งเวลาที่จะสังเกตการณ์
โดยหมุน "นาฬิกา" (ที่ขอบแผ่นขอบฟ้า) ให้ตรงกับ "ปฏิทิน"
(ที่ขอบแผนที่ดาว) ตัวอย่างเช่น ต้องการดูดาวในเวลา 05.00 น. ของวันที่
5 เดือนมกราคม ก็ให้หมุนแผ่นขอบฟ้ามาจนกระทั่ง ขีดสเกล "05.00"
ตรงกับ สเกลขีดที่ 5 เดือนมกราคม
จับแผนที่ดาวแหงนขึ้น
โดยให้ทิศเหนือและทิศใต้บนแผนที่ดาว ชี้ตรงกับทิศเหนือและทิศใต้ของภูมิประเทศจริง
ควรระลึกไว้เสมอว่า การอ่านแผนที่ดาวมิใช่การก้มอ่านหนังสือ แต่เป็นการแหงนดู
เพื่อเปรียบเทียบท้องฟ้าในแผนที่กับท้องฟ้าจริง
เมื่อเวลาเปลี่ยนไป ให้หมุนแผ่นขอบฟ้า (แผ่นบน) ตามทิศตามเข็มนาฬิกา
ไปยังเวลาปัจจุบัน จะเห็นได้ว่า กลุ่มดาวทางทิศตะวันออกของแผนที่ จะเคลื่อนที่ออกห่างจากขอบฟ้า
(E) มากขึ้น ในขณะที่กลุ่มดาวในทิศตะวันตก จะเคลื่อนที่เข้าหาขอบฟ้า
(W) เสมือนการเคลื่อนที่ ขึ้น-ตก ของกลุ่มดาวบนท้องฟ้าจริง
จะสังเกตเห็นว่า
ไม่ว่าจะหมุนแผ่นขอบฟ้าไปอย่างไรก็ตาม เส้นศูนย์สูตรฟ้าจะอยู่ตรงแนวทิศตะวันออก
(E) และตะวันตก (W) เสมอ เพราะนั่นคือเส้นแบ่งซีกท้องฟ้า และเส้นสุริยะวิถีตรงกลุ่มดาวคนคู่
จะอยู่ค่อนไปทางเหนือ (โซลสติสฤดูร้อน) และเส้นสุริยะวิถีตรงกลุ่มดาวคนยิงธนู
จะอยู่ค่อนไปทางใต้ (โซลส์ติซฤดูหนาว) วงกลมทั้งสองเอียงตัดกันเป็นมุม
23.5° เนื่องเพราะแกนของโลกเอียงทำมุมกับระนาบวงโคจรรอบดวงอาทิตย์
การฝึกปฏิบัติ: ในการฝึกใช้งานในห้องเรียน ถ้ามี PC และ LCD projector ควรจะใช้ซอฟต์แวร์ Stellarium หรือ Starry
Night จำลองท้องฟ้า ให้นักเรียนฝึกหมุนแผนที่ดาวตาม
© 2003 - 2010 The LESA Project
All rights reserved.
|