ประวัติโรงเรียน

      แต่เดิมโรงเรียนปทุมวิไล ตั้งอยู่ในบริเวณวัดสำแล ตำบลบ้านกระแชงมอญ อำเภอบางกะดี ตั้งอยู่ทางด้านเหนือติดกับปากคลองส่งน้ำดิบ หรือคลองประปา ปัจจุบันเปลี่ยนเป็น ตำบลบ้านกระแชง อำเภอเมืองปทุมธานี (บริเวณโรงกรองน้ำดิบในปัจจุบัน)

      ในปี พ.ศ. 2441 ท่านพระครูอุตฺตโมรุวงศ์ธาดา (ศุข) เจ้าอาวาสวัดสำแล ท่านเป็นผู้สอนหนังสือเอง พระผู้ริเริ่มก่อตั้งโรงเรียนขึ้น โดยเริ่มสอนพระ เณร และเด็ก ๆ ที่อยู่ใกล้วัดสำแลโดยใช้ศาลาการเปรียญเป็นห้องเรียน

      ในปี พ.ศ. 2455 ชาวบ้านมีความเลื่อมใสศรัทธา จึงส่งบุตรหลานมาเรียนมากขึ้น ทำให้ศาลาวัดที่ใช้เป็นห้องเรียนเดิมคับแคบเกินไป ท่านจึงได้นำเงินส่วนตัว รวมกับการบอกบุญกับผู้มีจิตศรัทธา ให้ร่วมกันบริจาคทรัพย์มาสมทบก่อสร้างอาคารเรียนหลังใหม่ เป็นอาคารไม้สองชั้นหลังคามุงจาก มีการจัดชั้นเรียนของเด็กที่มาเรียนอย่างเป็นเรื่องเป็นราวขึ้น โดยเปิดสอนในระดับชั้นประถมศึกษาก่อน สามารถรับนักเรียนได้ถึง 200 คน และตั้งชื่อโรงเรียนว่า "โรงเรียนประทุมวิลัย" มีนายจี้ รักบ้านเกิด เป็นครูใหญ่คนแรก

      ต่อมาระหว่างปี พ.ศ. 2463-2466 อาคารเรียนหลังแรกชำรุดทรุดโทรมลงมาก ท่านจึงได้บอกบุญกับผู้มีจิตศรัทธาบริจาคทรัพย์มาสมทบกับเงินงบประมาณแผ่นดิน สามารถสร้างอาคารเรียนหลังใหม่ เป็นอาคารไม้ 2 ชั้น ทรงปั้นหยา มีหน้ามุขตรงกลางยื่นออกมาด้านหน้า หลังคามุงกระเบื้อง จำนวน 7 ห้องเรียน ในช่วงเวลานั้นมีการเปลี่ยนชื่อโรงเรียนอีกหลายครั้ง เช่น โรงเรียนปทุมวิทยาลัย บ้าง โรงเรียนประทุมาวิลัย บ้าง แล้วก็กลับมาใช้ชื่อ โรงเรียนประทุมวิลัยอีก

      จนกระทั่งประมาณปี พ.ศ. 2491 ก็เปลี่ยนชื่อเป็น โรงเรียนปทุมธานี "ปทุมวิไล" และใช้อักษรย่อว่า "ป.ท."” จัดเป็นโรงเรียนประจำจังหวัดชาย แห่งแรกของจังหวัดปทุมธานีตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา

ปีการศึกษา 2501 อาจารย์บุลวิช สุวรรณประไพ อาจารย์ใหญ่ในขณะนั้น ได้พยายามประสานงานกับกระทรวงธรรมการ เพื่อจัดหางบประมาณมาก่อสร้างอาคารเรียน จนได้รับงบประมาณมาสมทบกับเงินบำรุงการศึกษา จึงสามารถสร้างอาคารไม้ได้ 2 หลัง แต่เนื่องจากการจัดการเรียนการสอนเป็นที่เลื่อมใสศรัทธาของชุมชน จึงทำให้จำนวนนักเรียนมีมากขึ้น การเดินทางมาโรงเรียนไม่ค่อยสะดวกและพื้นที่ของโรงเรียนคับแคบไป ท่านจึงได้พยายามจัดหาสถานที่แห่งใหม่ให้เหมาะสมที่สุดสำหรับโรงเรียนปทุมวิไล ในที่สุดก็สามารถหาพื้นที่ได้ตามที่ตั้งใจไว้ ได้ซื้อที่ดินผืนปัจจุบันนี้ และย้ายโรงเรียนจากวัดสำแลมาอยู่ ณ ที่ตั้งปัจจุบัน เมื่อวันที่ 6 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2503 ได้เปลี่ยนชื่อของโรงเรียนอีกครั้งหนึ่ง และประกอบพิธีเปิดป้ายชื่อ โดยใช้ชื่อว่า "โรงเรียนปทุมวิไล" ใช้อักษรย่อว่า "ป.ว." และได้ใช้มาจนถึงปัจจุบัน จึงถือเอาว่า วันที่ 6 กุมภาพันธ์ ของทุกปี เป็นวันคล้ายวันสถาปนาการก่อตั้งโรงเรียนปทุมวิไล

ปีการศึกษา 2503 ขยายชั้นเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย แบบสหศึกษาใช้หลักสูตรการเรียนการสอนชั้นเตรียมอุดมศึกษา (ม.7-8) แผนกวิทยาศาสตร์ เป็นปีแรก

ปีการศึกษา 2509 ได้รับงบประมาณก่อสร้างบ้านพักครู 1 หลัง

ปีการศึกษา 2511 ได้รับงบประมาณก่อสร้างหอประชุมโรงอาหาร

ปีการศึกษา 2513 พระสุเมธาภรณ์ (เทียน จานุตฺตโม ป.ธ.5) เจ้าคณะจังหวัดปทุมธานีได้นำเงินบริจาคของพระอธิการ ห่วง โสภิโต เจ้าอาวาสวัดบางนา จำนวน 620,000.- บาท ให้มาก่อสร้างอาคารสำหรับใช้เป็นห้องสมุดและห้องโสตทัศนูปกรณ์ เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก ทรงไทยหลังแรก มีหน้ากว้าง 10.00 เมตร และได้งบประมาณแผ่นดินมาสมทบอีก 1,820,000.- บาท มาสร้างอาคารคอนกรีตเสริมเหล็กสูง 3 ชั้น 18 ห้องเรียน (อาคาร 2 อาคารผันเพราพิลาศ ในปัจจุบัน) อีก 1 หลัง เนื่องจากพระสุเมธาภรณ์ เจ้าคณะจังหวัดปทุมธานีในเวลานั้น มีเมตตา ให้การสนับสนุนช่วยเหลือภารกิจของโรงเรียนเป็นอย่างดีมาตลอด โรงเรียนจึงได้เสนอขอแต่งตั้ง ท่านเป็นผู้อุปการะโรงเรียนซึ่งกระทรวงศึกษาธิการได้อนุมัติการแต่งตั้งคำขอ นี้ เมื่อวันที่ 24 สิงหาคม พ.ศ. 2513

ปีการศึกษา 2514 ได้รับงบประมาณมาจัดซื้อที่ดินเพิ่มอีก จำนวน 1,240,000.- บาท เป็นเนื้อที่ 15 ไร่ 2 งาน 60 ตารางวา และได้รับงบประมาณแผ่นดินสำหรับการก่อสร้างโรงฝึกงาน จำนวน 1 หลัง เป็นเงิน 120,000.- บาท พร้อมกับได้เข้าโครงการปรับปรุงโรงเรียนมะยมในชนบท ระดับจังหวัด เป็นรุ่นที่ 8 ในปีนั้น

ปีการศึกษา 2516 ได้รับงบประมาณแผ่นดินจำนวน 150,000.- บาท สำหรับการก่อสร้างบ้านพักครูอีกจำนวน 3 หลัง

ปีการศึกษา 2517 เริ่มใช้หลักสูตรการเรียนการสอนนอกเวลาปกติ ก่อตั้งเป็น “โรงเรียนผู้ใหญ่ปทุมวิไล”

ปีการศึกษา 2518 ได้รับงบประมาณแผ่นดินสำหรับก่อสร้างอาคารเรียนคอนกรีตเสริมเหล็กสูง 3 ชั้น ตามแบบ 318 จำนวน 18 ห้องเรียน (อาคาร 3 อาคารกุมุทมาศพิสุทธิ์ในปัจจุบัน) เป็นเงินจำนวน 3,000,000.- บาท

ปีการศึกษา 2523 ได้รับงบประมาณแผ่นดินสำหรับก่อสร้างอาคารเรียนคอนกรีตเสริมเหล็กสูง 3 ชั้น ตามแบบ 318 ค จำนวน 18 ห้องเรียน เพื่อมาแทนอาคารไม้หลังแรกที่ชำรุดทรุดโทรมมากจนไม่สามารถใช้งานได้อีกต่อไป (อาคาร 1 อาคารเผื่อนเพริศพิไล ในปัจจุบัน) เป็นจำนวนเงิน 3,780,000.- บาท

ปีการศึกษา 2525 ปรับเปลี่ยนเครื่องแบบนักเรียนชายทั้งระดับมัธยมต้นและ มัธยมปลายจากกางเกง ถุงเท้าและรองเท้า จากสีกากี มาเป็นกางเกง และรองเท้าสีดำ ถุงเท้าขาว

ปีการศึกษา 2528 ได้รับงบประมาณแผ่นดินสำหรับก่อสร้างอาคารคอนกรีตเสริมเหล็กอเนกประสงค์ (หอประชุมโรงพลศึกษา) จำนวน 1 หลัง เป็นจำนวนเงิน 2,000,000.- บาท

ปีการศึกษา 2530 ได้รับงบประมาณแผ่นดินสำหรับก่อสร้างอาคารโรงฝึกงานเป็นคอนกรีตเสริมเหล็ก สูง 2 ชั้น แบบ 204/2527 จำนวน 1 หลัง เป็นจำนวนเงิน 1,460,000.- บาท

ปีการศึกษา 2533 ได้รับงบประมาณแผ่นดินสำหรับก่อสร้างอาคารเรียนคอนกรีต เสริมเหล็กสูง 4 ชั้น ใต้ถุนสูง แบบ 318 ล (อาคาร 4 อาคารสัตตบุศย์พิเศษ ในปัจจุบัน) เป็นจำนวนเงิน 8,880,000.- บาท

ปีการศึกษา 2539 ได้รับงบประมาณแผ่นดินงบผูกพัน ปี พ.ศ. 2538-2541 สำหรับก่อสร้างอาคารเรียนคอนกรีตเสริมเหล็กสูง 3 ชั้น ชั้นล่างโล่ง แบบ 216 ล (อาคารโกเมศพิมล ใช้เป็นอาคารสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ปทุมธานี เขต 1) สร้างบนพื้นที่ด้านทิศเหนือฝั่งตรงข้ามถนนกับอาคาร 1 ซึ่งแต่เดิมเป็นพื้นที่ของบ้านพักครู

ปีการศึกษา 2542 ปีแรกของการรับนักเรียนหญิงเข้าเรียนในระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น เรียนรวมกับนักเรียนชาย แบบสหศึกษาทั้งระบบ

ปีการศึกษา 2545 ได้รับการคัดเลือกให้เป็นโรงเรียนนำร่อง และโรงเรียนเครือข่ายของกระทรวงศึกษาธิการ ในการเริ่มใช้หลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2544 ในระดับช่วงชั้นที่ 3 และ 4